Θυσιάζεται η πολιτική για την ψυχική υγεία;

                   

                    Αθήνα, 17.2.2013

Νίκος Χρυσόγελος: ΄Άμεση ανάγκη η (επανα)χρηματοδότηση των δομών ψυχικής υγείας. Να δεσμευτεί το Υπ. Υγείας και η Κομισιόν για μη περαιτέρω απώλεια πόρων

«Οι δράσεις για την ψυχική υγεία δεν προχωρούν ικανοποιητικά στη χώρας μας όσον αφορά στην απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων, που είναι μόλις 5,18% και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποδεχτεί – εξ αιτίας αυτού του λόγου – μεταφορά σε άλλες δράσεις 60 εκατομμυρίων Ευρώ», επισημαίνεται μεταξύ άλλων σε απάντηση του Επιτρόπου Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης Andor σε ερώτηση σχετικά με το μέλλον των μονάδων ψυχικής υγείας του Νίκου Χρυσόγελου, ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων/ Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο. Η απάντηση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, τόσο γιατί  επιβεβαιώνει τα σοβαρά προβλήματα στην μέχρι σήμερα πορεία των δράσεων, όσο και για το μέλλον της απορρόφησης των  ευρωπαϊκών πόρων που έχουν προβλεφθεί για την ψυχική υγεία.

Ο Επίτροπος Andor στην απάντησή του επισημαίνει τη μεγάλη σημασία που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην «ανάπτυξη στα κράτη-μέλη πολιτικών που αφορούν στην ψυχική υγεία, οι οποίες δίνουν έμφαση στην καλύτερη ποιότητα περίθαλψης στην κοινότητα και εστιάζονται λιγότερο στην περίθαλψη σε ιδρύματα», αλλά διαπιστώνει πως οι σχετικές δράσεις στη χώρα μας δεν προχωρούν ικανοποιητικά, τουλάχιστον όσον αφορά στην απορρόφηση των πόρων που είναι μόλις 5,18% (στοιχεία 10/2012). Παραδέχεται, επίσης, πως ήδη η Επιτροπή, εξαιτίας της χαμηλής απορρόφησης, έχει αποδεχθεί μεταφορά σε άλλες δράσεις 60 εκατομμυρίων ευρώ – από τα κονδύλια που είχαν προγραμματιστεί να διατεθούν για την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στον άξονα 5 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» (Ε.Π.ΑΝ.Α.Δ.) 2007-2013.

Ο Επίτροπος υπενθυμίζει, επίσης, τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει από το 2011 η Ελλάδα, με βάση το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Πνευματική Υγεία και Ευημερία SPIDLA-, και καταλήγει τονίζοντας ότι η «Επιτροπή παρακολουθεί προσεκτικά την κατάσταση που αναφέρεται στην ερώτηση» του Νίκου Χρυσόγελου. Αναφέρεται προφανώς στην υποβάθμιση ή και αναστολή λειτουργίας μονάδων ψυχικής υγείας από τα μέσα του 2012 και μετά, λόγω της ξαφνικής μείωσης κατά 50% στην οικονομική ενίσχυση από τους Τακτικούς Προϋπολογισμούς 2012 και 2013. Πρόκειται για μονάδες ψυχικής υγείας που είχαν χρηματοδοτηθεί στο παρελθόν από ευρωπαϊκούς πόρους, και για τις οποίες η Ελληνική Κυβέρνηση  έχει δεσμευθεί να συνεχίσει τη λειτουργία τους, αλλά αποδεικνύεται ασυνεπής,

Πριν από τέσσερεις μήνες ο Νίκος Χρυσόγελος είχε στείλει επιστολή προς το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Δεν λάβαμε απάντηση. Μετά, όμως, και την απάντηση της Κομισιόν, γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη εξεύρεσης άμεσης λύσης για την κάλυψη της οικονομικής ενίσχυσης των δομών, από κοινού με την Επιτροπή:

·  Η λύση της επανασυγχρηματοδότησης της λειτουργίας των δομών μέχρι και το 2014 από ευρωπαϊκούς πόρους, θα έπρεπε να είχε ήδη δρομολογηθεί με ευθύνη των ελληνικών αρχών από πέρσι, είναι όμως επιτακτικό να γίνει άμεσα τώρα –έστω και στο δώδεκα και πέντε!

·  Είναι απαράδεκτο να μην απορροφούνται οι πόροι για την ψυχική υγεία του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» (Ε.Π.ΑΝ.Α.Δ.) 2007-2013” του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, άξονας προτεραιότητας 5, και να μεταφέρονται σε άλλες δράσεις, ενώ καταρρέει το σύστημα ψυχικής υγείας και τίθενται έτσι σε άμεσο κίνδυνο η ψυχική υγεία, η υγεία και η ζωή των 35.000 εξυπηρετούμενων ψυχικά πασχόντων, παιδιών και εφήβων!

·  Ταυτόχρονα, όμως, για να μη διαλυθούν τελείως οι δομές και να αντέξουν οι εργαζόμενοι σε αυτές, το Υπουργείο θα πρέπει να προχωρήσει στην άμεση εκταμίευση των διαθέσιμων από τον Κρατικό προϋπολογισμό κονδυλίων για την κάλυψη σημαντικού μέρους των οφειλών των δομών (28 εκ. περίπου), αλλά και των αμοιβών των 3.000 εργαζομένων στις μονάδες που συμπληρώνουν απλήρωτοι 8 μήνες!

Είναι, επίσης, ανεπίτρεπτο και κοινωνικά ανεύθυνο, το θέμα της κανονικής χρηματοδότησης των Μονάδων να έχει συνδεθεί από το Υπουργείο Υγείας με το θέμα του Οικονομικού Ελέγχου των Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών – φορέων των δομών. Ο έλεγχος είναι απαραίτητος και ζητούμενος και από τους ίδιους του φορείς αλλά δεν μπορεί στο μεταξύ να μπλοκάρουν αιφνιδίως όλες οι πιστώσεις και να οδηγείται σε διακοπή ένα πρόγραμμα που έχει άμεση σχέση με την υγεία χιλιάδων πολιτών.

Επιπλέον, είναι απαραίτητο οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες και φορείς να εργαστούν από κοινού ώστε να φέρουν σε πέρας τις νέες δράσεις που έχουν προγραμματιστεί και δρομολογηθεί.

Ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, δήλωσε σχετικά: “Η Κομισιόν με τον πιο επίσημο τρόπο παραδέχεται πως η πολιτική για την ψυχική υγεία «θυσιάζεται» λόγω και της αδυναμίας της διοίκησης να οργανώνει εγκαίρως την αποτελεσματική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων! Θα προσθέταμε και λόγω της ανικανότητας των πολιτικών ηγεσιών να ιεραρχήσουν προτεραιότητες, να συμφωνήσουν σε αποτελεσματικές κοινωνικές πολιτικές και να προωθήσουν ορθολογική διαχείριση των πόρων αντί για οριζόντιες περικοπές που πλήττουν τις κοινωνικές πολιτικές και τις πολιτικές για την υγεία

Το θέμα είναι πολύ σοβαρό. Αφορά στην έλλειψη σεβασμού του κράτους προς τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών. Αποδεικνύει την αδυναμία του κράτους και ιδιαίτερα του Υπουργείου Υγείας να ολοκληρώσει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Αλλά θέτει σκληρά ερωτήματα και προς την Κομισιόν, κατά πόσο είναι σε θέση να προασπίσει και να επιβάλλει την εφαρμογή της ψυχικής μεταρρύθμισης στα Κράτη-Μέλη, που αποτελεί υποτίθεται πολιτική προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Απαιτείται άμεσα να καλυφθεί το κενό χρηματοδότησης των δομών για την ψυχική υγεία τουλάχιστον μέχρι και το 2014. Απαιτείται να δεσμευτεί το Υπουργείο Υγείας και να εγγυηθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πως δεν πρόκειται να υπάρξει νέα μεταφορά πόρων από τον άξονα 5 του ΕΠΑΝΑΔ».

Ακολουθεί το κείμενο της ερώτησης του Νίκου Χρυσόγελου και η απάντηση της Κομισιόν:

Θέμα:   Κίνδυνος διακοπής της λειτουργίας μονάδων ψυχικής υγείας..

Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει μειώσει φέτος –χωρίς προειδοποίηση -κατά 50% την οικονομική ενίσχυση από τον Τακτικό Προϋπολογισμό του αρμόδιου Υπουργείου [[1]] για τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας. Με τον τρόπο αυτό τίθεται σε κίνδυνο η συνέχιση της υλοποίησης των προγραμμάτων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ.815/84 – Κοινοτικό Πρόγραμμα «ΨΥΧΑΡΓΩΣ»), που έχουν στόχους την αποσυμφόρηση των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων, την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, την αποασυλοποίηση και επανένταξη των ψυχικά ασθενών, με βάση και τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας καλύπτουν ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές, κυρίως νησιωτικές, που κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς καμία δημόσια ψυχιατρική παρακολούθηση και περίθαλψη. Επιπλέον, πολλοί ψυχικά ασθενείς που εξυπηρετούνται από τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας έχουν βγει πρόσφατα από ψυχιατρεία (άσυλα) που έκλεισαν. Ήδη μέλη του Δικτύου Μονάδων Ψυχικής Υγείας έχουν προβεί σε εξώδικες διαμαρτυρίες και προσωρινή αναστολή λειτουργίας, χωρίς ανταπόκριση από το αρμόδιο Υπουργείο. H υποβάθμιση λειτουργίας των μονάδων παραβιάζει τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, θέτοντας σε κίνδυνο την ψυχική υγεία, την υγεία και τη ζωή των 35.000 ψυχικά πασχόντων, παιδιών και εφήβων που εξυπηρετούνται, και μάλιστα σε μια δυσμενή ιστορική συγκυρία που οι πολίτες το έχουν ανάγκη.

Ερωτάται η Επιτροπή:

1.      Υπάρχει κίνδυνος διακοπής της χρηματοδότησης από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, βάσει των προβλέψεων του Συμφώνου «Spidla» και του Προγράμματος «ΨΥΧΑΡΓΩΣ» Γ, αλλά και επιστροφής κονδυλίων;

2.      Σκοπεύει η Επιτροπή και ο εκπρόσωπός της στην τρόικα να συνεργαστεί με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να εξασφαλιστούν κατά προτεραιότητα οι πόροι, ώστε η ελληνική κυβέρνηση, με βάση τις υποχρεώσεις της, να δεσμευτεί εγγράφως για τη συνέχιση της λειτουργίας των μονάδων για το 2013 και για την υπογραφή συμβάσεων πενταετούς διάρκειας με τους φορείς τους για τη λειτουργία των Μονάδων Ψυχικής Υγείας με αμοιβαίες δεσμεύσεις;

Το κείμενο της απάντησης του Επιτρόπου Άντορ:

Απάντηση του κ. Andor

εξ ονόματος της Επιτροπής

(31.1.2013)

1. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν υποστηρίξει τα κράτη μέλη της ΕΕ για την ανάπτυξη πολιτικών που αφορούν την ψυχική υγεία, οι οποίες δίνουν έμφαση στην καλύτερη ποιότητα περίθαλψης στην κοινότητα και εστιάζονται λιγότερο στην περίθαλψη σε ιδρύματα. Το 2011 η Ελλάδα δεσμεύτηκε στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για «Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την πνευματική υγεία και ευημερία: αποτελέσματα και μελλοντικές δράσεις», με σκοπό να θέσει ως προτεραιότητα την ψυχική υγεία και την ευεξία στις πολιτικές για την υγεία και «να προωθήσει, όταν και όπου είναι δυνατό, μοντέλα περίθαλψης και φροντίδας που να βασίζονται στην κοινότητα και την κοινωνική ένταξη». Η ενοποίηση της αναδιάρθρωσης του τομέα ψυχικής υγείας εξακολουθεί να συνιστά προτεραιότητα για την Επιτροπή και υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο βάσει του άξονα προτεραιότητας 5 (περίπου 328 εκατομμύρια ευρώ) του επιχειρησιακού προγράμματος (ΕΠ) «Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού (ΑΑΔ) 2007-2013». Δυστυχώς, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία (Οκτώβριος 2012) η απορρόφηση του εν λόγω άξονα προτεραιότητας είναι 5,18%. Για λόγους χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και για να αποφευχθεί η απώλεια διαρθρωτικών ταμείων για την Ελλάδα, 60 εκατομμύρια ευρώ περίπου μεταφέρθηκαν από τον 5ο στον 3ο άξονα προτεραιότητας του ΕΠ ΑΑΔ, προκειμένου να ενισχυθούν παράλληλα τα μέτρα καταπολέμησης της ανεργίας των νέων, ένα πρόβλημα το οποίο αυξάνεται ραγδαία στην Ελλάδα αυτή την στιγμή.

2. Η Επιτροπή εξακολουθεί να παρακολουθεί προσεκτικά την κατάσταση στην οποία αναφέρεται ο κ. βουλευτής και θα παρακολουθεί την εφαρμογή των πολιτικών στο πεδίο της υγειονομικής περίθαλψης ως μέρος του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής στην Ελλάδα.

---

[1]     Για το οικονομικό έτος (2012), η εγγεγραμμένη πίστωση (ΚΑΕ2544) ανέρχεται στο ποσό των 40.000.000€, συν την παρακράτηση του ποσού των 4.500.000€ από το 2% και δεν επαρκεί να καλύψει τις ανάγκες για την ομαλή λειτουργία των Μονάδων που, σύμφωνα με τους εγκεκριμένους προϋπολογισμούς τους, ανέρχονται στο ποσό των 90.000.000€ περίπου