Διαχείριση αστικών απορριμμάτων-ανακύκλωση και ενεργειακή αξιοποίηση: προκλήσεις και Πολιτικές για την Αττική
Ημερίδα in.gr και ΣΕΒΙΑΝ
- (Φωτογραφία: )
Κοινή θέση όλων υπήρξε ότι η Αττική χρήζει μιας σύγχρονης και ολοκληρωμένης λύσης για την διαχείριση των απορριμμάτων της. Πρώτα από όλα είναι ζήτημα δημόσιας υγείας, ποιότητας ζωής των κατοίκων του λεκανοπεδίου, πολιτισμού, με πολλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Επιπλέον επείγει καθώς πέρα από τη δυνατότητα απορρόφησης φθηνού χρήματος από το ΕΣΠΑ, η μη εναρμόνιση μας στην κοινοτική νομοθεσία θα πλήξει περαιτέρω την αξιοπιστία μας αλλά θα οδηγήσει σε καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Στο επίκεντρο της συζήτησης μεταξύ των εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης , της κυβέρνησης και των εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα βρέθηκε ο Περιφερειακός Σχεδιασμός του 2003 και κυρίως η χρηματοδότηση των εγκαταστάσεων που προβλέπει την δημιουργία 3 ολοκληρωμένων μονάδων διαχείρισης αποβλήτων. Η χρηματοδότηση των έργων και το κόστος που θα κληθούν να πληρώσουν οι δημότες αποτέλεσε σημείο ζωηρής αντιπαράθεσης. Πέρα όμως από την οικονομική διάσταση της διαχείρισης, συζητήθηκαν θέματα που αφορούν στην ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων που παράγονται από την επεξεργασία των απορριμμάτων, με στόχο την καλύτερη ενημέρωση της κοινής γνώμης .
Η υπουργός ΥΠΕΚΑ κ.Μπιρμπίλη τονίζοντας ότι βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή για την διαχείριση απορριμμάτων στην Αττική, έκανε ένα σύντομο απολογισμό για τις δράσεις του υπουργείου. « Καταστήσαμε σαφές ότι για να προχωρήσει η δημοπράτηση των μονάδων επεξεργασίας απαιτείται αφενός έκδοση απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για τις μονάδες της Δυτικής Αττικής -που δεν υπήρχε- και αφετέρου η διαμόρφωση ενός διαγωνισμού ανοικτού σε όλες τις τεχνολογίες βιολογικής επεξεργασίας των απορριμμάτων. Σε συνεργασία με την Περιφέρεια, πετύχαμε τη διασφάλιση σημαντικής δημόσιας δαπάνης από το ΕΣΠΑ. Παράλληλα, στο πλαίσιο της προώθησης της ανακύκλωσης και της αξιοποίησης των απορριμμάτων θεσμοθετήσαμε τη χρέωση στους χώρους υγειονομικής ταφής με βάση την ποσότητα των απορριμμάτων. Αντιμετωπίζουμε θετικά και προωθούμε την ανάκτηση υλικών και ενέργειας από τα απόβλητα, σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο 98/2008 για τα απόβλητα λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Επιδιώκουμε τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα στην κατασκευή και λειτουργία μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης αποβλήτων στο πλαίσιο του συνολικού σχεδιασμού διαχείρισης αποβλήτων, σε αρμονία με τις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και συνεκτιμώντας τα οικονομικά δεδομένα, ώστε να μην προκύπτουν μεγάλες αποκλίσεις και στρεβλώσεις στο κόστος διαχείρισης των αποβλήτων από περιοχή σε περιοχή». Και συμπλήρωσε: «Για να αντιμετωπιστεί συνολικά το πρόβλημα των απορριμμάτων, χρειάζεται αλλαγή του καταναλωτικού και παραγωγικού μοντέλου, να παράγουμε, δηλαδή, περισσότερα προϊόντα, χρησιμοποιώντας λιγότερους φυσικούς πόρους. Να χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους, παράγοντας λιγότερα απόβλητα κατά την παραγωγή των προϊόντων».
Ο δήμαρχος Αθηναίων κ.Νικήτας Κακλαμάνης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας χαρακτηριστικά ότι στο θέμα της διαχείρισης των σκουπιδιών έχουν ξεπεραστεί χρονικά κατά πολύ οι κόκκινες γραμμές. "Δεν μπορούμε να κάνουμε ότι δεν βλέπουμε το πρόβλημα των σκουπιδιών και να το κρύβουμε κάτω από το χαλί. Κρύβοντάς το τόσα χρόνια, το πρόβλημα διογκώθηκε και τώρα το χαλί είναι έτοιμο να τρυπήσει, να πεταχτούν τα σκουπίδια μπροστά μας και δεν θα ξέρουμε τι να τα κάνουμε. Πλην των συναδέλφων στο Γραμματικό και στην Κερατέα, η υλοποίηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού αποτελεί κοινή θέση για όλους μας στην Αττική, ανεξάρτητα του ιδεολογικού πιστεύω του καθενός. »
Αναφερόμενος στα έργα ύψους 450 εκατ. ευρώ που χρειάζονται για να υλοποιηθεί το έργο της σύγχρονης διαχείρισης απορριμμάτων στην Αττική τόνισε ότι είναι σημαντικό η πολιτεία να καταστήσει σαφή ποια πολιτική θα ακολουθήσει αν θα είναι ένα μικτό σχήμα με την παρουσία του κράτους, αν θα προχωρήσει σε συμβάσεις παραχώρησης κ.ο.κ.. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, επεσήμανε θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε 3 σημεία :
• Η τελική σύμβαση θα πρέπει να επικυρωθεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο
• Θα πρέπει να διασφαλισθούν οι θέσεις εργασίας
• Πρέπει να υπάρχει πειστική απάντηση ανάλογα με το ποια διαδικασία θα επιλεγεί και τι επιβάρυνση θα έχει αυτή διαδικασία στα τέλη που πληρώνει σήμερα ο πολίτης.
.
Κατέληξε δε λέγοντας «Εμείς θα βοηθήσουμε, θέλουμε να δοθεί η λύση τώρα. Αρκεί και η κυβέρνηση να μας ξεκαθαρίσει την δική της πολιτική.»
Από την πλευρά της η κα Μπιρμπίλη απάντησε ότι μια νηφάλια απόφαση απαιτεί νηφάλιους συνομιλητές, ενώ επεσήμανε ότι την ευθύνη του σχεδιασμού την έχει το υπουργείο Εσωτερικών.
Ο γενικός γραμματέας Περιφέρειας Αττικής κ. Λιακόπουλος εξήγησε ότι περιφερειακός σχεδιασμός του 2003 όλα αυτά τα χρόνια είχε παραμείνει στάσιμος και ότι από εδώ και πέρα πρέπει να γίνει πολύ δουλειά στο θέμα των απορριμμάτων. Ήδη έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες για τους σταθμούς μεταφόρτωσης και μένει ο σταθμός στο Ελληνικό. Πρότεινε η δημοπρασία των έργων να έρθει σε δημόσια διαβούλευση και μέσα στον Σεπτέμβριο να προχωρήσει η αναδοχή για τα εργοστάσια.
Ο γ.γ. ΥΠΕΚΑ κ.Ανδρεόπουλος τόνισε ότι δεν υπάρχει η πολυτέλεια για σπατάλη χρόνου. Εξήγησε ότι δεν είναι αρμοδιότητα του ΥΠΕΚΑ να χωροθετήσει τα έργα, η χωροθέτηση είναι θέμα διαβούλευσης των τοπικών κοινωνιών αλλά ούτε και να επιλέξει την κατάλληλη τεχνολογία, ζήτημα που εμπίπτει στις δραστηριότητες ενός ινστιτούτου. Όσον αφορά τη δημόσια δαπάνη, η συμβολή της θα διαμορφώσει και το τέλος που θα πληρώσει ο δημότης, με στόχο την άμβλυνση των ανισοτήτων.
Ο δήμαρχος Κηφισιάς κ.Ν.Χιωτάκης και πρόεδρος της ΕΣΔΚΝΑ έκανε την πρόταση η ΕΣΔΚΝΑ να χρηματοδοτήσει την επένδυση για τα νέα εργοστάσια από τα χρήματα που εισπράττει, τα οποία ανέρχονται σε 80 εκατ.ευρώ ετησίως με την προϋπόθεση ότι το τίμημα της ανταπόδοσης προς τους οχλούμενους δήμους θα επιβαρύνει την Πολιτεία.
Ο δήμαρχος Καλλιθέας κ.Κ.Ασκούνης επεσήμανε ότι τα σκουπίδια είναι και ατομική ευθύνη, η διαχείριση και παραγωγή τους είναι δείγμα πολιτισμού. Ζήτησε να αποσαφηνιστεί αν η χρήση του RDF (υλικού που μένει μετά την επεξεργασία των απορριμμάτων ) θα χρησιμοποιείται από την ΔΕΗ ή από την τσιμεντοβιομηχανία, ενώ τόνισε τους οικονομικούς κινδύνους που ελλοχεύουν αν δεν δημοπρατηθούν τα εργοστάσια.
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΙΑΝ κ.Α.Κατρής στην ομιλία του αναφέρθηκε στο ρόλο των ιδιωτικών επιχειρήσεων στην επεξεργασία των απορριμμάτων. Εξήγησε ότι η εμπειρία της Αττικής δεν είναι μοναδική και η τάση παγκοσμίως είναι να κατασκευάζονται και να λειτουργούν μονάδες επεξεργασίας των απορριμμάτων από εξειδικευμένους φορείς του ιδιωτικού τομέα. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό γίνεται μέσω συμβάσεων παραχώρησης ή PPP ή υπηρεσιών και σε ορισμένες περιπτώσεις μέσω συμβάσεων κατασκευής και μακροχρόνιας λειτουργίας
Τα νέα έργα της Αττικής, επεσήμανε, είναι ευκαιρία πράσινης ανάπτυξης με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, που μπορεί να κινητοποιήσει τα ιδιωτικά κεφαλαία που απαιτούνται (περίπου 500 με 600 εκατομμύρια όταν οι διαθέσιμοι δημόσιοι πόροι ανέρχονται στο επίπεδο των 100 έως 150 εκατομμύρια.).Ο ιδιωτικός τομέας , σημείωσε, μπορεί να εφαρμόσει κανόνες επιχειρηματικότητας, που θα συμβάλουν στην υιοθέτηση :
• Βέλτιστων τεχνολογιών
• Εξοικονόμηση πόρων
• Εύρυθμη λειτουργία και υψηλή διαθεσιμότητα εγκαταστάσεων
• Ορθολογική και αποδοτική διαχείριση των προϊόντων
Η προσφορά της πιο ανταγωνιστικής τιμής είναι μονόδρομος για τον ιδιώτη επενδυτή, που επιλέγει την τεχνολογία και επιβάλλει κανόνες διοίκησης και αρχές λειτουργίας που εξασφαλίζουν τη βέλτιστη σχέση εσόδων, εξόδων. ενώ ταυτόχρονα καλύπτει τις αποσβέσεις των κεφαλαίων, εξασφαλίζει την επιστροφή των δανείων και μια λογική κερδοφορία που εξασφαλίζει την βιωσιμότητα της επένδυσης.
Η Τ.Α ή το Δημόσιο ως Αναθέτουσες Αρχές και κύριοι του έργου πρέπει να αποφασίσουν:τον τύπο της σύμβασης (ΡΡΡ, Παραχώρηση κλπ), το χρόνο διεξαγωγής του διαγωνισμού, την ενδεχόμενη δημόσια συμμετοχή στη επένδυση, τα χρονικά όρια της παραχώρησης, την ποσότητα των απορριμμάτων και τις εδαφικές εκτάσεις που θα χρησιμοποιηθούν
Οι επιχειρήσεις μέλη του ΣΕΒΙΑΝ, όπως τόνισε, ενδιαφέρονται και μπορούν να πάρουν μέρος σε ανοικτό διαγωνισμό για τα έργα της Αττικής προσφέροντας κεφάλαια, τεχνογνωσία, εμπειρία υλοποίησης και λειτουργίας σημαντικών επενδυτικών έργων. Επιπλέον, μπορούν να αξιοποιήσουν τα ανακτώμενα προϊόντα στις υφιστάμενες επιχειρήσεις τους, π.χαρτί στις χαρτοβιομηχανίες, μέταλλα στις χαλυβουργίες, πλαστικά στις βιομηχανίες παραγωγής ΡΕΤ, ΡΕ, δευτερογενή καύσιμα στις τσιμεντοβιομηχανίες, γυαλί στην Ανακύκλωση γυαλιού κλπ
Ο κ.Sorin Petrescu, Group Manager, Resource Recovery and Environment, Lafarge, Europe Technical Center αναφερόμενος στον όμιλο Lafarge, που κατέχει ηγετική θέση στην παγκόσμια αγορά παραγωγής τσιμέντου, επεσήμανε ότι ο όμιλος επικεντρώνεται στην προστασία του περιβάλλοντος και στην διατήρηση των φυσικών πόρων χρησιμοποιώντας εναλλακτικά καύσιμα και πρώτες ύλες. Μοιράστηκε την εμπειρία και την τεχνογνωσία που ακολουθεί στην χρήση καυσίμων από εναλλακτική ενέργεια και τόνισε ότι αποτελεί δέσμευση για τον όμιλο η αντικατάσταση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με εναλλακτικές όποτε είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό.
Ο κ.Αλέξανδρος Κατσιάμπουλας, υπεύθυνος περιβάλλοντος του Τιτάνα εξήγησε ότι η τσιμεντοβιομηχανία προσφέρει την ασφαλέστερη λύση στην ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων της ανακύκλωσης. Τόνισε ότι απαιτεί την ανάπτυξη της γνώσης και των ικανοτήτων στην διαχείριση των αποβλήτων στο επιχειρηματικό περιβάλλον της εταιρείας, μείωση του όγκου της παραγωγής και σημαντικές επενδύσεις.΄Εχει όμως σημαντικά οφέλη, καθώς προσφέρει μια ασφαλή και χαμηλού κόστους λύση για την κοινωνία, εξοικονομεί μη ανανεώσιμες ορυκτές πρώτες ύλες και καύσιμα, μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της βιομηχανίας και βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα της χωρίς αρνητικές συνέπειες στην υγεία των εργαζομένων και των τοπικών κοινωνιών.
Ο κ. Γεώργιος Κοντόπουλος, διευθυντής Λειτουργίας ΕΠ.ΑΝ.Α. εξήγησε ότι η χρήση δευτερογενών στερεών καυσίμων έχει σημαντικά πλεονεκτήματα: υποκατάσταση συμβατικών καυσίμων, μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, εκτροπή εμπορεύσιμων υλικών από τους ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, μείωση κόστους παραγωγής ενεργοβόρων βιομηχανιών και συμμόρφωση με τη νομοθεσία. Είναι απαραίτητη, όπως εξήγησε, η κατανόηση ότι το RDF συνιστά ένα εμπορεύσιμο προϊόν (καύσιμο) και όχι απόβλητο. Είναι αναγκαία η διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την απορρόφηση των εγχώριων δευτερογενών προϊόντων στην ελληνική αγορά. Πρότεινε δε :
• Παροχή ουσιαστικών οικονομικών ενισχύσεων στους παραγωγούς δευτερογενών καυσίμων από τους υπόχρεους (συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης)
• Παροχή κινήτρων στους αποδέκτες δευτερογενών καυσίμων (προβλέπεται, σύμφωνα με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις του ΥΠΕΚΑ)
• Παροχή αντικινήτρων ταφής (landfill tax)
• Διευκόλυνση αδειοδοτικής διαδικασίας από τους εμπλεκόμενους φορείς
• Ενημέρωση κοινωνικών φορέων σχετικά με τα πλεονεκτήματα από τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων
Ο καθηγητής Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ Κ. Μανόλης Κακαράς αναφέρθηκε εν συντομία στην ενεργειακή αξιοποίηση του SRF (δευτερογενές καύσιμο), εξηγώντας ότι χρειαζόμαστε ένα τυποποιημένο προϊόν που θα πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές. Είναι απαραίτητη η τυποποίηση του, ενώ μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε είτε για την θερμική υποκατάσταση είτε για την υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων.
Ο χημικός –περιβαντολόγος γ.γραμματέας ΣΕΓΜ Α.Λουκάτος έκανε μια περιγραφή της σύστασης των απορριμμάτων που παράγονται στην Αττική εκ των οποίων το 43,6% είναι ζημώσιμα απορρίμματα, το 28,1% είναι χαρτί –δύο πρώτες κατηγορίες είναι βιοπαδομήσιμα απορρίμματα- το 13% είναι πλαστικά, μέταλλα το 3,3% και γυαλί το 3,4% .Ο περιφερειακός σχεδιασμός του 2003 προβλέπει την λειτουργία 3 ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης απόβλήτων εκ των οποίων το 85% θα πηγαίνει στην Δυτ.Αττική και το υπόλοιπο15% θα μοιράζονται η Κερατέα και η περιοχή του Γραμματικού. Εξήγησε δε ότι πέρα της ανακύκλωσης είναι απαραίτητη και η ενεργειακή αξιοποίηση των παραγόμενων προϊόντων.
Τέλος, ο πρόεδρος του ΔΕΠΟΔΑΘ κ.Λευτέρης Κοπάσης ζήτησε να μη μένουμε στις αρνητικές τοποθετήσεις αλλά να δούμε την εμπειρία που υπάρχει στην Ελλάδα και τα θετικά σημεία που προσφέρει η μέχρι τώρα εμπειρία.
