ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΝΕΚΡΑ ΨΑΡΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΛΑ: ΘΥΜΑΤΑ ΠΑΓΕΤΟΥ Ή ΑΝΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ
Ερωτηματικά και βαθιά ανησυχία δημιουργεί για ακόμα μια φορά (τρίτη φορά από το καλοκαίρι), η πρόσφατη εμφάνιση χιλιάδων ψαριών στην επιφάνεια του καναλιού που οδηγεί στον ταμιευτήρα της Κάρλας, αλλά και στο εσωτερικό του ίδιου του ταμιευτήρα. Για μια ακόμη φορά οι αρμόδιες αρχές προσπαθούν να ερμηνεύσουν το συμβάν ως αποτέλεσμα ... κακοκαιρίας.
Τα αίτια της διαταραχής της ζωής στον ταμιευτήρα
Η Αντινομάρχης Μαγνησίας ισχυρίστηκε πως τα ψάρια ανέβηκαν στην επιφάνεια λόγω ψύχους-παγετού. Βέβαια κάτι τέτοιο έρχεται σε αντίθεση με θεμελιώδεις φυσικές ιδιότητες του νερού και δυστυχώς αποκαλύπτει επιπολαιότητα ή, ακόμα χειρότερα, πρόθεση για υποβάθμιση των γεγονότων.
Η Θεματική Ομάδα Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων ενημερώθηκε από το Φορέα Διαχείρισης της Κάρλας, όπου αναφέρθηκε ότι υπάρχουν 2 πιθανές αιτίες για το φαινόμενο: α) το νερό δεν οξυγονώνεται επαρκώς λόγω φαινομένου ευτροφισμού που οφείλεται σε αυξημένη συγκέντρωση οργανικής ύλης σε συνδυασμό με την πτώση της στάθμης του νερού λόγω μειωμένων βροχοπτώσεων και β) το νερό έχει κάποιου άλλου είδους τοξικότητα όπως για παράδειγμα βαρέα μέταλλα. Έχουν ξεκινήσει αναλύσεις νερού που θα διαφωτίσουν περισσότερο την κατάσταση. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρόμοιο περιστατικό στο παρελθόν οφείλονταν σε ξέπλυμα γεωργικών μηχανημάτων και τοξίνωση των νερών με υπολείμματα φυτοφαρμάκων.
Κλιμάκιο των Οικολόγων Πράσινων Θεσσαλίας πήγε επιτόπου στη λίμνη Κάρλα. Οι πρώτες εικόνες των ψαριών έχουν όλες τις ενδείξεις για περιορισμένο οξυγόνο, αλλά θα περιμένουμε τη δημοσιοποίηση των αναλύσεων στο νερό και στα ψάρια. Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα ομάδα ειδικών επιστημόνων των Οικολόγων Πράσινων θα επισκεφτεί την περιοχή για να συνδράμει στην προσπάθεια του Φορέα Διαχείρισης για αποσαφήνιση των αιτιών του σοβαρού αυτού προβλήματος διαρκείας στη λίμνη.
Υπάρχει πράγματι αποκατάσταση της λίμνης ή δημιουργείται ένας ταμιευτήρας με αστοχίες;
Θεωρούμε πως οι πρόσφατοι μαζικοί θάνατοι ψαριών έχουν τη ρίζα τους στον τρόπο με τον οποίο «σχεδιάστηκε» η «αποκατάσταση» της λίμνης Κάρλας εξαρχής.
Δεν είναι σωστό να θεωρείται αποκατάσταση λίμνης η κατασκευή ενός τεχνητού αρδευτικού ταμιευτήρα με αμφίβολα υδρολογικά, ενεργειακά, περιβαλλοντικά και άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά. Αποκατάσταση μιας λίμνης υπάρχει μόνο όταν αφορά στα συνολικά οικολογικά χαρακτηριστικά που είχε πριν η λίμνη και ιδιαίτερα στις λειτουργίες που επιτελούσε για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. Άλλο, λοιπόν, η δημιουργία ενός ταμιευτήρα και άλλο η επανασύσταση μιας λίμνης με όλες τις λειτουργίες της.
Η αποκατάσταση για να είναι επιτυχημένη χρειάζεται να είναι βιώσιμη. Δεν είναι λύση να γεμίζει ένας ταμιευτήρας με ψάρια (είτε αναπαράγονται μόνα τους, είτε τα εισάγουμε σε αυτόν) και σε 1-2-3 χρόνια να πεθαίνουν. Δεν είναι λύση να γεμίζει με νερό μια επιφάνεια και μάλιστα με τσιμεντένιες όχθες και να θεωρείται ότι αποκαθίσταται μια λίμνη, ειδικά αν δεν λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα ενδιαιτήματα των οργανισμών που κατοικούν σ' αυτή. Φυσικά αν αυτή η επιφάνεια είναι μεγάλη θα αναπτυχθούν εντός της φυτά και ψάρια και θα προσελκύσει πτηνά. Ποιες όμως είναι και από τι αποτελούνται αυτές οι κοινότητες ψαριών, φυτών, ασπόνδυλων, πτηνών; Και κυρίως ποιοι είναι οι κίνδυνοι και τα εμπόδια για την μακροχρόνια επιβίωσή τους και την αποκατάσταση μιας όποιας ισορροπίας;
Σήμερα αποδεικνύεται για άλλη μια φορά η κατασπατάληση οικονομικών πόρων για ένα ακόμη έργο, που χωρίς επιστημονικά κριτήρια βαφτίζεται αυθαίρετα από τους αναδόχους του έργου ως «περιβαλλοντικό». Η προχειρότητα καταδεικνύεται και με την απουσία οποιασδήποτε πρόνοιας για το φυσικό περιβάλλον στην περιοχή. Είναι βέβαιο πλέον ότι δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός για την οικολογική αναγέννηση της λίμνης, αλλά ούτε καν για την οικολογική αναβάθμιση της ζωής του ταμιευτήρα. Αποδεικνύεται δυστυχώς στην πράξη ότι οι αρμόδιοι φορείς δεν είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις μοναδικές ευκαιρίες στην περιοχή για πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη που να λειτουργεί συνεργατικά με το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους της περιοχής κι όχι ερήμην τους: μιας περιοχής ιδιαίτερα πλούσιας και ξεχωριστής σε φυσικό περιβάλλον, ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία, που θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες οικολογικά ευαίσθητες περιοχές.
Φαίνεται να μην τηρούνται οι υποχρεώσεις των φορέων που έχουν την ευθύνη για την τήρηση της νομοθεσίας αλλά και την προστασία της υγείας των κατοίκων, ακόμα και όσων κυνηγούν και ψαρεύουν παράνομα στην περιοχή, αμφιβόλου ποιότητας και ασφάλειας ζώα και ψάρια.
Οι προτάσεις μας
1. Ουσιαστικοί μηχανισμοί ελέγχου αλλά και ενημέρωση των πολιτών ώστε να σταματήσουν εγκληματικές για την υγεία και το περιβάλλον πρακτικές, όπως το ξέπλυμα στα κανάλια γεωργικού εξοπλισμού που περιέχει φυτοφάρμακα και γενικότερα η απόρριψη υπολειμμάτων επικίνδυνων αγρο-χημικών και των συσκευασιών τους στο περιβάλλον. Απαιτείται η δημιουργία συστήματος συλλογής των χρησιμοποιημένων συσκευασιών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και η ασφαλής διαχείρισή τους. Δεν μπορεί να συνεχίσουμε να παίζουμε με τόσο επικίνδυνα και τοξικά απόβλητα.
2. Περιβαλλοντικό έργο αποκατάστασης λίμνης, δεν είναι σε καμιά περίπτωση η δημιουργία αρδευτικού ταμιευτήρα και κωπηλατοδρομίου. Για τους Οικολόγους Πράσινους η αναβάθμιση της περιοχής πρέπει και μπορεί να γίνει εφικτή μόνο ως επαναφορά της λειτουργικότητας της λίμνης για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. Δηλαδή, την επίτευξη οικολογικών και βιώσιμων στόχων. Για κάτι τέτοιο χρειάζεται έρευνα, σοβαρή μελέτη, ουσιαστικός διάλογος με την τοπική κοινωνία και παραγωγή έργου από τον φορέα διαχείρισης – όχι απλώς μελέτες και τεχνικά έργα. Χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός από την Πολιτεία, που να μην υποκύπτει στον αυτοσκοπό μεγιστοποίησης της απορρόφησης κοινοτικών πόρων. Δεν χρειαζόμαστε άλλα «πεταμένα» χρήματα Ελλήνων και Ευρωπαίων φορολογουμένων, αλλά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα!
3. Οι δράσεις που θα οδηγήσουν σε αυτό, να ενταχθούν στο σχεδιασμό των αρμόδιων υπουργείων και της νέας περιφερειακής αρχής. Χρειάζεται να οριστούν τα κρίσιμα σημεία παρέμβασης που θα επιτρέψουν την αποκατάσταση ενός οικολογικά ισορροπημένου συστήματος που θα προσφέρει και στους κατοίκους των γύρω χωριών την ευκαιρία ποιοτικής αναβάθμισης της ζωής τους και εναλλακτικές μορφές οικονομίας.
4. Να δοθούν ουσιαστικές αρμοδιότητες ελέγχων στον Φορέα Διαχείρισης και να του παρασχεθούν τα μέσα να ελέγχει την πορεία επίτευξης των στόχων, να καταγράφει και να οργανώνει τις γύρω από τον ταμιευτήρα δραστηριότητες που ενδεχομένως αποτελούν εστίες κινδύνου.
5. Είναι τέλος αναγκαίο, η διαχείριση της περιοχής να αντιμετωπιστεί χωριστά από αυτή του Πηνειού καθώς γεωλογικά η λίμνη Κάρλα έχει αυτόνομη λεκάνη απορροής με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κινδύνους και δυνατότητες.
Τα αίτια της διαταραχής της ζωής στον ταμιευτήρα
Η Αντινομάρχης Μαγνησίας ισχυρίστηκε πως τα ψάρια ανέβηκαν στην επιφάνεια λόγω ψύχους-παγετού. Βέβαια κάτι τέτοιο έρχεται σε αντίθεση με θεμελιώδεις φυσικές ιδιότητες του νερού και δυστυχώς αποκαλύπτει επιπολαιότητα ή, ακόμα χειρότερα, πρόθεση για υποβάθμιση των γεγονότων.
Η Θεματική Ομάδα Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων ενημερώθηκε από το Φορέα Διαχείρισης της Κάρλας, όπου αναφέρθηκε ότι υπάρχουν 2 πιθανές αιτίες για το φαινόμενο: α) το νερό δεν οξυγονώνεται επαρκώς λόγω φαινομένου ευτροφισμού που οφείλεται σε αυξημένη συγκέντρωση οργανικής ύλης σε συνδυασμό με την πτώση της στάθμης του νερού λόγω μειωμένων βροχοπτώσεων και β) το νερό έχει κάποιου άλλου είδους τοξικότητα όπως για παράδειγμα βαρέα μέταλλα. Έχουν ξεκινήσει αναλύσεις νερού που θα διαφωτίσουν περισσότερο την κατάσταση. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρόμοιο περιστατικό στο παρελθόν οφείλονταν σε ξέπλυμα γεωργικών μηχανημάτων και τοξίνωση των νερών με υπολείμματα φυτοφαρμάκων.
Κλιμάκιο των Οικολόγων Πράσινων Θεσσαλίας πήγε επιτόπου στη λίμνη Κάρλα. Οι πρώτες εικόνες των ψαριών έχουν όλες τις ενδείξεις για περιορισμένο οξυγόνο, αλλά θα περιμένουμε τη δημοσιοποίηση των αναλύσεων στο νερό και στα ψάρια. Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα ομάδα ειδικών επιστημόνων των Οικολόγων Πράσινων θα επισκεφτεί την περιοχή για να συνδράμει στην προσπάθεια του Φορέα Διαχείρισης για αποσαφήνιση των αιτιών του σοβαρού αυτού προβλήματος διαρκείας στη λίμνη.
Υπάρχει πράγματι αποκατάσταση της λίμνης ή δημιουργείται ένας ταμιευτήρας με αστοχίες;
Θεωρούμε πως οι πρόσφατοι μαζικοί θάνατοι ψαριών έχουν τη ρίζα τους στον τρόπο με τον οποίο «σχεδιάστηκε» η «αποκατάσταση» της λίμνης Κάρλας εξαρχής.
Δεν είναι σωστό να θεωρείται αποκατάσταση λίμνης η κατασκευή ενός τεχνητού αρδευτικού ταμιευτήρα με αμφίβολα υδρολογικά, ενεργειακά, περιβαλλοντικά και άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά. Αποκατάσταση μιας λίμνης υπάρχει μόνο όταν αφορά στα συνολικά οικολογικά χαρακτηριστικά που είχε πριν η λίμνη και ιδιαίτερα στις λειτουργίες που επιτελούσε για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. Άλλο, λοιπόν, η δημιουργία ενός ταμιευτήρα και άλλο η επανασύσταση μιας λίμνης με όλες τις λειτουργίες της.
Η αποκατάσταση για να είναι επιτυχημένη χρειάζεται να είναι βιώσιμη. Δεν είναι λύση να γεμίζει ένας ταμιευτήρας με ψάρια (είτε αναπαράγονται μόνα τους, είτε τα εισάγουμε σε αυτόν) και σε 1-2-3 χρόνια να πεθαίνουν. Δεν είναι λύση να γεμίζει με νερό μια επιφάνεια και μάλιστα με τσιμεντένιες όχθες και να θεωρείται ότι αποκαθίσταται μια λίμνη, ειδικά αν δεν λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα ενδιαιτήματα των οργανισμών που κατοικούν σ' αυτή. Φυσικά αν αυτή η επιφάνεια είναι μεγάλη θα αναπτυχθούν εντός της φυτά και ψάρια και θα προσελκύσει πτηνά. Ποιες όμως είναι και από τι αποτελούνται αυτές οι κοινότητες ψαριών, φυτών, ασπόνδυλων, πτηνών; Και κυρίως ποιοι είναι οι κίνδυνοι και τα εμπόδια για την μακροχρόνια επιβίωσή τους και την αποκατάσταση μιας όποιας ισορροπίας;
Σήμερα αποδεικνύεται για άλλη μια φορά η κατασπατάληση οικονομικών πόρων για ένα ακόμη έργο, που χωρίς επιστημονικά κριτήρια βαφτίζεται αυθαίρετα από τους αναδόχους του έργου ως «περιβαλλοντικό». Η προχειρότητα καταδεικνύεται και με την απουσία οποιασδήποτε πρόνοιας για το φυσικό περιβάλλον στην περιοχή. Είναι βέβαιο πλέον ότι δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός για την οικολογική αναγέννηση της λίμνης, αλλά ούτε καν για την οικολογική αναβάθμιση της ζωής του ταμιευτήρα. Αποδεικνύεται δυστυχώς στην πράξη ότι οι αρμόδιοι φορείς δεν είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις μοναδικές ευκαιρίες στην περιοχή για πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη που να λειτουργεί συνεργατικά με το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους της περιοχής κι όχι ερήμην τους: μιας περιοχής ιδιαίτερα πλούσιας και ξεχωριστής σε φυσικό περιβάλλον, ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία, που θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες οικολογικά ευαίσθητες περιοχές.
Φαίνεται να μην τηρούνται οι υποχρεώσεις των φορέων που έχουν την ευθύνη για την τήρηση της νομοθεσίας αλλά και την προστασία της υγείας των κατοίκων, ακόμα και όσων κυνηγούν και ψαρεύουν παράνομα στην περιοχή, αμφιβόλου ποιότητας και ασφάλειας ζώα και ψάρια.
Οι προτάσεις μας
1. Ουσιαστικοί μηχανισμοί ελέγχου αλλά και ενημέρωση των πολιτών ώστε να σταματήσουν εγκληματικές για την υγεία και το περιβάλλον πρακτικές, όπως το ξέπλυμα στα κανάλια γεωργικού εξοπλισμού που περιέχει φυτοφάρμακα και γενικότερα η απόρριψη υπολειμμάτων επικίνδυνων αγρο-χημικών και των συσκευασιών τους στο περιβάλλον. Απαιτείται η δημιουργία συστήματος συλλογής των χρησιμοποιημένων συσκευασιών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και η ασφαλής διαχείρισή τους. Δεν μπορεί να συνεχίσουμε να παίζουμε με τόσο επικίνδυνα και τοξικά απόβλητα.
2. Περιβαλλοντικό έργο αποκατάστασης λίμνης, δεν είναι σε καμιά περίπτωση η δημιουργία αρδευτικού ταμιευτήρα και κωπηλατοδρομίου. Για τους Οικολόγους Πράσινους η αναβάθμιση της περιοχής πρέπει και μπορεί να γίνει εφικτή μόνο ως επαναφορά της λειτουργικότητας της λίμνης για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. Δηλαδή, την επίτευξη οικολογικών και βιώσιμων στόχων. Για κάτι τέτοιο χρειάζεται έρευνα, σοβαρή μελέτη, ουσιαστικός διάλογος με την τοπική κοινωνία και παραγωγή έργου από τον φορέα διαχείρισης – όχι απλώς μελέτες και τεχνικά έργα. Χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός από την Πολιτεία, που να μην υποκύπτει στον αυτοσκοπό μεγιστοποίησης της απορρόφησης κοινοτικών πόρων. Δεν χρειαζόμαστε άλλα «πεταμένα» χρήματα Ελλήνων και Ευρωπαίων φορολογουμένων, αλλά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα!
3. Οι δράσεις που θα οδηγήσουν σε αυτό, να ενταχθούν στο σχεδιασμό των αρμόδιων υπουργείων και της νέας περιφερειακής αρχής. Χρειάζεται να οριστούν τα κρίσιμα σημεία παρέμβασης που θα επιτρέψουν την αποκατάσταση ενός οικολογικά ισορροπημένου συστήματος που θα προσφέρει και στους κατοίκους των γύρω χωριών την ευκαιρία ποιοτικής αναβάθμισης της ζωής τους και εναλλακτικές μορφές οικονομίας.
4. Να δοθούν ουσιαστικές αρμοδιότητες ελέγχων στον Φορέα Διαχείρισης και να του παρασχεθούν τα μέσα να ελέγχει την πορεία επίτευξης των στόχων, να καταγράφει και να οργανώνει τις γύρω από τον ταμιευτήρα δραστηριότητες που ενδεχομένως αποτελούν εστίες κινδύνου.
5. Είναι τέλος αναγκαίο, η διαχείριση της περιοχής να αντιμετωπιστεί χωριστά από αυτή του Πηνειού καθώς γεωλογικά η λίμνη Κάρλα έχει αυτόνομη λεκάνη απορροής με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κινδύνους και δυνατότητες.
Οικολόγοι Πράσινοι Θεσσαλίας
Θεματική Ομάδα Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων
Θεματική Ομάδα Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων
Σχόλια