Μύθοι της δραχμής και μύθοι του ευρώ

Μια πράσινη οπτική για το PSI, το κοινό νόμισμα και τη διέξοδο από την κρίση

Του Γιάννη Παρασκευόπουλου*

03/02/2012 -0 Σχόλια

Μια πράσινη οπτική για το PSI, το κοινό νόμισμα και τη διέξοδο από την κρίση

Οι διαπραγματεύσεις για το «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους, που  κυριαρχούν στην επικαιρότητα των ημερών, θα έχουν αναμφίβολα καθοριστικές επιπτώσεις για την πορεία της χώρας μας τις επόμενες δεκαετίες.

Με πρώτη ματιά, οι αποφάσεις για το πλαίσιο της αναδιάρθρωσης μοιάζουν να κινούνται σε θετική κατεύθυνση: «κούρεμα» του χρέους σε φαινομενικά υψηλό ποσοστό, νέα δάνεια προς την Ελλάδα, επιβεβαίωση της παραμονής στην ευρωζώνη. Μια διεξοδικότερη όμως εικόνα δείχνει ότι το πλαίσιο της Δανειακής Σύμβασης είναι:

• Ανεπαρκές, καθώς το συνολικό χρέος της Ελλάδας ακόμα και με τους αμφίβολους στόχους που θέτει για το 2020,διατηρείται σε επίπεδα πολύ πάνω από εκείνα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν βιώσιμα. Μεγάλο μέρος των πόρων που θα εξοικονομηθούν με το ονομαστικό «κούρεμα», θα διατεθούν για επιπλέον αναγκαστικό δανεισμό προκειμένου να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες και να διασωθούν οι αποταμιεύσεις των πολιτών.
• Άδικη, καθώς θα πληγεί και η περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων, συμπιέζοντας ακόμη περισσότερο ό,τι απομένει από το κοινωνικό κράτος. Την ίδια στιγμή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αντλήσει από τη χώρα μας άκοπα κέρδη δεκάδων δις ευρώ από την εξαίρεση ομολόγων που είχε αγοράσει σε κλάσμα της ονομαστικής τους αξίας, ενώ μεγάλα κέρδη θα έχουν και οι κυβερνήσεις που μας χορήγησαν δάνεια με υψηλά επιτόκια στις πρώτες φάσεις του Μηχανισμού Στήριξης.
• Επικίνδυνη, καθώς η πιθανή μετατροπή των νέων ομολόγων με βάση το αγγλικό δίκαιο ενισχύει περαιτέρω τη θέση των δανειστών μας, ορθώνοντας μεγάλα νομικά εμπόδια σε κάθε μελλοντικό διορθωτικό επιπλέον κούρεμα. Επιπλέον, η αποδοχή ανέφικτων δημοσιονομικών στόχων, ανοίγει δρόμους ακόμη και για εκδίωξή μας από την ευρωζώνη τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Αποτελεί λοιπόν επιβεβαίωση της χρεοκοπίας του πολιτικού «μας» συστήματος, ότι ο δημόσιος διάλογος εστιάζει κυρίως στα πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα που θα μας επιβληθούν και όχι στην ίδια την ουσία και το πλαίσιο της Δανειακής Σύμβασης και των αποφάσεων της 26^ης Οκτωβρίου.

Έτσι ο διαπραγματεύσεις για την οριστικοποίηση του ελληνικού PSI διεξάγονται κυρίως ανάμεσα στις διαφορετικές κατηγορίες δανειστών, και μόνο δευτερευόντως ανάμεσα στους δανειστές και την ελληνική κυβέρνηση. Αναμενόμενο είναι λοιπόν να κυριαρχεί το τι είναι διατεθειμένοι οι δανειστές να δεχθούν, και να απουσιάζει το πιο κρίσιμο στοιχείο: τι ύψος δημόσιου χρέους μπορεί να αποπληρώνει η Ελλάδα χωρίς να υπονομεύει το μέλλον της;

Αφήνοντας άλλους να διαπραγματεύονται το μέλλον μας…

Το ερώτημα αυτό, για τις «κόκκινες γραμμές» της δημοσιονομικής προσαρμογής και του χρέους, έχει τεθεί δημόσια από τους Οικολόγους Πράσινους ήδη από τον περασμένο Ιούνιο,  http://www.ecogreens-gr.org/cms/index.php?option=com_content&view=article&id=2255&Itemid=85 όταν πρότειναν ένα εναλλακτικό πλαίσιο πολιτικού διαλόγου και αναζήτησης σημειακών συναινέσεων.  Σε οικονομικό επίπεδο, κριτήριο για τη βιωσιμότητα του χρέους είναι τι ποσοστό του (ήδη συρρικνούμενου) ελληνικού ΑΕΠ δεσμεύεται για την εξυπηρέτησή του. Σε κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, κριτήριο είναι το κατά πόσο οδηγεί σε μέτρα που πλήττουν την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, δημιουργώντας έτσι πληγές που θα παραμείνουν ακόμη και μετά την όποια οικονομική ανάκαμψη.

Οκτώ μήνες μετά, το κρίσιμο αυτό ερώτημα έχει πια ζωτική σημασία για τη διαμόρφωση μιας ελληνικής πρότασης. Εξακολουθεί όμως να απουσιάζει τόσο από τις δημόσιες συζητήσεις των κομμάτων που συγκυβερνούν όσο και από την κριτική της αντιπολίτευσης, που αντιμετωπίζει το PSI με όρους άσπρου και μαύρου. Η προκήρυξη εκλογών, ώστε η συμφωνία να τεθεί στην κρίση της επόμενης Βουλής, είναι ίσως ο μόνος τρόπος να υπάρξει ουσιαστικός δημόσιος διάλογος για ένα θέμα που θα κρίνει το μέλλον της χώρας για δεκαετίες.

Έτσι η Ελλάδα εκβιάζεται, υπό την απειλή οικονομικού στραγγαλισμού και εκδίωξης από την ευρωζώνη, να αποδεχθεί τους όρους που της υπαγορεύονται. Το τραγικό όμως είναι ότι και σε τροχιά εκδίωξης από την ευρωζώνη βάζουν τη χώρα και οι ίδιοι οι όροι των δανειστών, καθώς απαιτούν τη διαρκή εκπλήρωση στόχων πρακτικά ανέφικτων. Σε ένα τέτοιο κλίμα, είναι φυσικό να πληθαίνουν και οι φωνές που προτείνουν ως μόνη διέξοδο την επιστροφή στη δραχμή και την πλήρη άρνηση του χρέους.

Μια πράσινη οπτική για το χρέος, τη χρεοκοπία και τη διέξοδο

Στο δύσκολο αυτό τοπίο, η πράσινη οπτική γίνεται πιο επίκαιρη παρά ποτέ. Το κύριο δεν είναι με τι τρόπο θα διαχειριστούμε τις απαιτήσεις των δανειστών, αλλά να βρούμε τους τρόπους και το σχέδιο να επενδύσουμε άμεσα σε μια Πράσινη Στροφή που θα τονώσει την οικονομία, θα τη συμφιλιώσει με το περιβάλλον, θα δημιουργήσει σε μεγάλη έκταση πράσινες θέσεις εργασίας και θα ενισχύσει την κοινωνική συνοχή μέσα από την αναβάθμιση των συλλογικών αγαθών.

• Απειλή προσωρινής αναστολής πληρωμών προς τους δανειστές, με υποχρεωτική παροχή  νέων ομολόγων για τα ομόλογα που λήγουν, έχει νόημα μόνο για μια χώρα που ξέρει τι ακριβώς διεκδικεί και που είναι διατεθειμένη να μηδενίσει άμεσα το σημερινό πρωτογενές της έλλειμμα, έστω και προσωρινά, με τρόπους σαν αυτούς που προτείνει ο Γ. Βαρουφάκης http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=9751
• Λογιστικός Έλεγχος του χρέους, ως απαραίτητο στοιχείο διαφάνειας, θα φωτίσει και τα «απεχθή» τμήματά του όπως οι αναγκαστικές παραγγελίες στις γερμανικές και γαλλικές βιομηχανίες όπλων που επιβλήθηκαν ως όροι για το Μηχανισμό Στήριξης.
• Ριζική αντιμετώπιση δεν απαιτεί μόνο το χρέος, αλλά και το εμπορικό έλλειμμα, με πολιτικές όπως η απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τις εξοπλιστικές προμήθειες, ή η μεταρρύθμιση της φορολογίας ώστε να ευνοούνται κλάδοι και υπηρεσίες με μεγάλη ελληνική προστιθέμενη αξία.
• Οι απαιτήσεις από το γερμανικό κατοχικό δάνειο θα μπορούσαν να συνδεθούν με την κάλυψη της εθνικής συμμετοχής σε ένα μεγάλο πρόγραμμα χρηματοδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για βιώσιμο αναπροσανατολισμό της ελληνικής οικονομίας.

Σε συνολικό όμως επίπεδο, η λύση στην κρίση της ευρωζώνης θα είναι ευρωπαϊκή ή δε θα υπάρξει καθόλου. Γι’ αυτό ακριβώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι Ευρώπη δεν είναι μόνο οι κυβερνήσεις και η Κομισιόν, και ότι καμιά επιτυχία σε εθνικό επίπεδο δε μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη για συνολικό αναπροσανατολισμό της Ευρώπης όπως αυτός που διεκδικούν από κοινού οι Πράσινοι http://www.ecogreens-gr.org/cms/index.php?option=com_content&view=article&id=2242:--------l---r-

Αντίθετα αδιέξοδο αποτελούν:

• Η μονομερής χρεοκοπία, ως μόνιμη άρνηση πληρωμής του χρέους, καθώς θα οδηγήσει σε αδυναμία να βρεθούν κεφάλαια για τη διέξοδο από την κρίση και τον απαραίτητο αναπροσανατολισμό της οικονομίας: χωρίς τον  αναπροσανατολισμό αυτό, μόνο οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα τον 21^ο αιώνα θα ξεπεράσουν τα 700 δις ευρώ, ποσό διπλάσιο από το σύνολο του χρέους.
• Η επιστροφή στη δραχμή, είτε με δική μας πρωτοβουλία είτε κατ’ απαίτηση των δανειστών. Ακόμη κι αν παραβλέπαμε ότι η δραστική υποτίμηση του εθνικού νομίσματος αποτελεί πάγια συνταγή του ΔΝΤ, είναι σαφές ότι η ελληνική παραγωγική βάση έχει διαβρωθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε πολύ μεγάλο βαθμό, διάβρωση που αποτυπώνεται και στο θηριώδες εμπορικό μας έλλειμμα.

Αυτό ακριβώς είναι που κάνει την Ελλάδα διαφορετική από την Αργεντινή: Σε περίπτωση  επιστροφής στη δραχμή, το εμπορικό έλλειμμα θα έπρεπε να μηδενιστεί στη στιγμή και η ελληνική παραγωγή θα αδυνατούσε να καλύψει τις βασικές ανάγκες της κοινωνίας χωρίς πολυετή πίστωση χρόνου και χωρίς τεράστιες παραγωγικές επενδύσεις, με κεφάλαια που είναι άγνωστο πότε από πού θα έρχονταν. Δεν είναι λοιπόν υπερβολή να πούμε ότι 70% της εναπομένουσας αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων στηρίζεται στο ότι είμαστε ακόμη στο ευρώ.

Οικοδομώντας τις εναλλακτικές λύσεις

Αρκετές φορές έχω σκεφθεί ότι οι δεσμεύσεις που απαιτούν οι δανειστές και που αποδέχεται στο μεγαλύτερο μέρος του το ελληνικό πολιτικό σύστημα, οδηγούν τη χώρα σε πρότυπα που θυμίζουν τη Λατινική Αμερική της δεκαετίας του 1970 ή έστω τη σημερινή Ανατολική Ευρώπη, που κανείς δεν ξέρει αν και πότε θα συνέλθει από τις πληγές της. Δυσκολεύομαι όμως να πιστέψω ότι σε παρόμοιες κατευθύνσεις οδηγούν τελικά και οι προτάσεις ενός σημαντικού μέρους των αντιπάλων του Μνημονίου.

Το πραγματικό λοιπόν στοίχημα για τη χώρα δεν είναι να διαλέξει ανάμεσα στο λαϊκισμό του Μνημονίου και στο λαϊκισμό της δραχμής, αλλά να οικοδομήσει τις εναλλακτικές λύσεις που να διασφαλίζουν για την Ελλάδα μια θέση στην Ευρώπη του 21^ου αιώνα. Στην κατεύθυνση αυτή, κρίσιμο ρόλο θα έχει η ενίσχυση των Οικολόγων Πράσινων και η έμφαση στην προτεραιότητα να επενδύσουμε στην ταυτόχρονη διέξοδο από την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση.

*Ο Γιάννης Παρασκευόπουλος είναι μέλος της Επιτροπής Εκλογικού Προγράμματος των Οικολόγων Πράσινων. Μαζί με την Ιωάννα Κοντούλη, θα είναι συν-επικεφαλής της εκλογικής εκστρατείας ως πρώτος στο Ψηφοδέλτιο Επικρατείας.

*Το κείμενο έχει γραφτεί πριν την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για το PSI