Ελλάδα, από λίκνο σε μέλλον της Ευρώπης

           

 Florent Marcellesi, μέλος του Equo*

 Βέρα Κορωνάκη, μέλος των Οικολόγων Πράσινων.

Στην  Ελλάδα γίνεται ένα κρίσιμο πείραμα  της ιδεολογίας της λιτότητας. Τα δύο τελευταία χρόνια, η χώρα βιώνει μία από τις πιο τραυματικές περιόδους της μακραίωνης ιστορίας της  εξαιτίας της τρόικας και του μνημονίου που της επέβαλε. Το πρόγραμμα προσαρμογής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έχει δημιουργήσει μία πολύ επώδυνη κατάσταση, με ποσοστό ανεργίας που ξεπερνά το 20%, ρίχνοντας στην ανεργία το μισό νεανικό πληθυσμό. Οι «τυχεροί» που έχουν δουλειά, βλέπουν το μισθό τους  να μειώνεται σταδιακά όλο και πιο πολύ ενώ οι συνθήκες εργασίας συνεχώς χειροτερεύουν.  Οι περικοπές των συντάξεων σε συνδυασμό με τις περικοπές στο  εθνικό σύστημα υγείας έχουν οδηγήσει πολλούς ηλικιωμένους στην εξαθλίωση, την πείνα ή την αυτοκτονία σαν έσχατη χειρονομία αξιοπρέπειας ή απελπισίας. Παράλληλα, κλείνουν όλο και περισσότερα καταστήματα και μικρές επιχειρήσεις λόγω της ύφεσης χωρίς να διαφαίνεται η παραμικρή ελπίδα ανάκαμψης. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, υπάρχει και οικολογικό κόστος γιατί αυξάνεται  η πίεση για ξένες επενδύσεις και δίνεται η δυνατότητα σε ξένους επενδυτές να εκμεταλλευτούν φυσικούς πόρους και περιοχές φυσικού κάλλους, παρακάμπτοντας σε μεγάλο βαθμό τις νόμιμες διαδικασίες ή τις περιβαλλοντικές μελέτες.

Αυτές τις στιγμές, η Ελλάδα δεν είναι μια οποιαδήποτε χώρα: είναι ο τόπος, όπου αποφασίζεται αν θα   δοθεί η χαριστική βολή στο μοντέλο της «ιδιωτικοποίησης και της κοινωνικοποίησης των ελλειμμάτων» ή θα απλωθεί σε όλη την Ευρώπη .  Aν απλωθεί,  ένας από τους επόμενους στόχους είναι η Ισπανία, το άλλο PIIGS (pigs= γουρούνια, στα αγγλικά) σύμφωνα με  το ακρωνύμιο που χρησιμοποιούν οι αγορές- με  τη δική τους ιδιαίτερη και νοσηρή  χρηματοοικονομική αίσθηση του χιούμορ- για να ονοματίσουν την Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα, το ιστορικό λίκνο της ηπείρου μας, γίνεται για άλλη μία φορά το επίκεντρο του μέλλοντος της Ευρώπης: Αν καταφέρει να βγει  από το αδιέξοδο,  ανοίγει το δρόμο της αξιοπρέπειας και της ελπίδας για όλη την Ευρώπη, που  οραματίζεται την ειρήνη, τη  σταθερότητα και την ευημερία.

 Το πρώτο βήμα, που πρέπει να γίνει άμεσα είναι η επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το θέμα της επαναδιαπραγμάτευσης-ταμπού για τους οικονομικά ισχυρούς και τους πολιτικούς που κυριαρχούν- δεν θα έπρεπε με κανέναν τρόπο να συνδέεται με  την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, πόσο μάλλον  να χρησιμοποιείται σαν εργαλείο εκβιασμού απέναντι τις επιλογές  τροποποίησης της δανειακής σύμβασης. Όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν  ζητούν  την έξοδο  από το δολάριο μίας ομόσπονδης πολιτείας σε περίπτωση πτώχευσης- όπως συνέβη με την Καλιφόρνια-  έτσι και η Ευρώπη δεν θα έπρεπε να κάνει κάτι ανάλογο  σε  ένα κράτος- μέλος. Μία Ευρώπη των πολιτών και των λαών- οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης όπως  συνήθιζε να λέει ο Βίκτωρ Ουγκώ- συνεπάγεται πάνω απ΄όλα  πολιτική αλληλεγγύης σε δύσκολους καιρούς. Αν όλοι και όλες είμαστε Ευρωπαίοι, σήμερα όλοι και όλες είμαστε Έλληνες.

Έχοντας αυτό στο μυαλό μας και χωρίς να νοσταλγούμε καθόλου την εποχή πριν από το μνημόνιο, είναι αναγκαίο να συσταθεί μία ανεξάρτητη  διεθνής Επιτροπή  Λογιστικού Ελέγχου  για να υπάρξουν  αναλυτικά στοιχεία για το πώς διαμορφώθηκε διαχρονικά το χρέος και να καθοριστεί το ύψος τυχόν απεχθούς χρέους. Βάσει του αποτελέσματος του λογιστικού ελέγχου και αναλογιζόμενοι το προηγούμενο των ψευδών στοιχείων της Goldman Sachs  για την είσοδο της Ελλάδας στην ευρωζώνη, οι υπεύθυνοι για την κρίση θα πρέπει να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη (ας αναφερθεί εδώ  ότι στην Ισπανία, η Goldman Sachs έχει αναλάβει τον έλεγχο των λογαριασμών της Bankia…). Από την άλλη μεριά, εκτός από μία παράταση δύο ετών μέχρι το 2016 για την επίτευξη των δημοσιονομικών οικονομικών στόχων, απαιτείται τρίμηνο πάγωμα των μέτρων λιτότητας που έχει επιβάλει η δανειακή σύμβαση. Σε αυτό το χρονικό περιθώριο, είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα εναλλακτικό σχέδιο , με ρεαλιστικούς οικονομικούς στόχους για τη δημοσιονομική εξυγίανση , την πράσινη στροφή της πραγματικής οικονομίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας,  καθώς και για θεσμικές και δομικές  αλλαγές για να υπάρξει αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, διαφάνεια και δημοκρατία ( δηλαδή να ξεπεραστεί το καθεστώς της διαφθοράς που έχει επικρατήσει στα  περίπου σαράντα χρόνια του δικομματισμού) και ένα αξιοπρεπές κράτος πρόνοιας, που θέτει σε προτεραιότητα τις βασικές ανάγκες των πολιτών του και όχι τις οφειλές στους πιστωτές του.

Για να υπάρξει δυνατότητα δημοσιονομικής εξυγίανσης, σύμφωνα με την  κοινή λογική, πρέπει επίσης να παγώσουν τα εξοπλιστικά προγράμματα. Η Ελλάδα είναι πέμπτη στον κόσμο σε αγορές όπλων, οι προμηθευτές του μισού εξοπλισμού της είναι η Γαλλία και η Γερμανία,  οι ίδιοι που της ζητούν κοινωνικές περικοπές και δομικές μεταρρυθμίσεις!  Παράλληλα,  η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διασφαλίσει τα σύνορα της Ελλάδας και να κάνει ένα αποφασιστικό βήμα για την επίλυση της διαμάχης στην Κύπρο.  Με αυτόν τον τρόπο, εντός τριετίας μπορεί να επιτευχθεί  ο στόχος  της μείωσης των αμυντικών δαπανών, έτσι ώστε να μην ξεπερνούν το μέσο όρο  των χωρών του ΝΑΤΟ, περιλαμβανομένης και της Τουρκίας. Εάν αυτή η πολιτική είχε εφαρμοστεί την περίοδο 1974-2010, η Ελλάδα θα είχε εξοικονομήσει περισσότερα από 100 δις ευρώ. Επιπλέον, είναι καθοριστική η μάχη ενάντια στην οικονομική απάτη: με την ενεργή συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δοθούν  αναλυτικά στοιχεία για τις καταθέσεις Ελλήνων από τράπεζες άλλων χωρών(όπως η Ελβετία) ώστε να ελεγχθούν γκρίζες περιουσίες από διαφθορά και φοροδιαφυγή και επίσης να δοθούν αναλυτικά στοιχεία για το μαύρο χρήμα που διακινήθηκε από ευρωπαϊκές εταιρείες  στην Ελλάδα. Τέλος, σε κάθε περίπτωση και ακόμη περισσότερο σε καιρούς κρίσεις, είναι αδιανόητα τα προνόμια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το Ελληνικό κράτος θα έπρεπε να σταματήσει να πληρώνει τους μισθούς των ιερωμένων της και θα έπρεπε να φορολογήσει, καθώς και  για κάθε άλλη εκκλησία, τη μεγάλη ακίνητη περιουσία της.

Όμως για την οριστική έξοδο από την κρίση, είναι αναγκαία η στροφή  σε ένα διαφορετικό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο. Αν η λιτότητα δεν αποτελεί  αποτελεσματική λύση στην παρούσα κατάσταση, άλλο τόσο δεν είναι λύση η επιστροφή στις προηγούμενες πολιτικές της τσιμεντοποίησης και της αλόγιστης οικονομικής ανάπτυξης. Δεν αποτελεί λύση η αναδιανομή του πλούτου μέσα  στο  τωρινό μοντέλο ανάπτυξης: αυτό που χρειάζεται είναι ένα άλλο σύστημα που θα εξασφαλίζει κοινωνική δικαιοσύνη μέσα σε οικολογικό περιβάλλον. Για την εφαρμογή  αυτής της πολιτικής πρέπει να αξιοποιηθούν οι αδιάθετοι πόροι ύψους 15 δις ευρώ από ευρωπαϊκά προγράμματα για επενδύσεις στην Ελλάδα. Οι πόροι αυτοί πρέπει να διατεθούν  για την Πράσινη Στροφή της οικονομίας (Green New Deal) που  συνδυάζεται με την κοινωνική συνοχή και την προστασία του περιβάλλοντος. Πρόκειται για μια δομική αλλαγή της οικονομίας με στόχο τη σταδιακή απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το λιγνίτη, την αναζωογόνηση της υπαίθρου και την προώθηση της βιολογικής γεωργίας, την ανακαίνιση των κατοικιών, τη στήριξη της τοπικής οικονομίας, κοινωνικής και αλληλέγγυας  (όπως  το τοπικό νόμισμα  ανά περιοχή), τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη βιώσιμη ευημερία.

Απέναντι στην ιδεολογία της λιτότητας, υπάρχουν στην Ελλάδα οι εναλλακτικές οικολογικές, κοινωνικές και αλληλέγγυες πολιτικές.  Εκ των πραγμάτων, πάντα υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν σε κάθε τόπο της Ευρώπης.

 *Equo: Ισπανικό Πράσινο Kόμμα.