O μύθος της ιχθυοκαλλιέργειας και ο θρήνος της θάλασσας
Μα μπορεί να κακοφορμίσει η θάλασσα;
Της Αγγελίνας Μεταξάτου (Δρ Επιστήμης της Θάλασσας, Msc Δημόσιας Υγείας.)
Στο παρελθόν ο ολιγοτροφισμός των νερών της Ελλάδας, ήταν το πολυτιμότερο οικολογικό χαρακτηριστικό της. Ο ολιγοτροφισμός σε σχέση με τον ευτροφισμό/ μεσοτροφισμό που σήμερα χαρακτηρίζει το σύνολο των θαλασσών μας, έχει την ίδια ακριβώς σχέση που έχει το διαμάντι με το κάρβουνο. Τα κρυστάλλινα ολιγοτροφικά νερά είναι σπάνια, γαλανά, διαυγή, υψηλής βιοποικιλότητας. Τα μεσοτροφικά ή ευτροφικά λόγω ανθρωπογενούς ρύπανσης νερά, είναι πράσινα, θολά, κατά περιόδους εμφανίζουν κίτρινη ή ερυθρά απόχρωση. Στα βράχια δημιουργείται ένα στρώμα μικροοργανισμών γλοιώδες και εμφανίζονται νέα είδη που είναι δείκτες ρύπανσης. Είναι μειωμένης βιοποικιλότητας και εμφανίζουν τα φαινόμενα αύξησης τοξικών αλγών (HABs) που είναι επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία. Στην επιφάνειά τους δημιουργούνται αδιάλυτοι αφροί σαν σαπουνάδα. Η θάλασσα μυρίζει άσχημα λόγω των αποβλήτων, ιδίως σε περίοδο ανοξίας, φαινόμενο συχνό το καλοκαίρι.
- Η εμφάνιση της βιομηχανικής/εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας
Η εμφάνιση της βιομηχανικής εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας στην χώρα ήρθε με την εμφάνιση του ΠΑΣΟΚ το 1982, στο σεισμογενές νησί της Κεφαλλονιάς. Εισήχθη σαν επενδυτική, ή καλύτερα, σαν βαριά επιδοτούμενη δραστηριότητα από έναν παλιό πολιτικό Οίκο της χώρας.
Ξεκίνησε σε έναν μοναδικό από οικολογικής πλευράς και γεωμορφολογίας κόλπο, τον κόλπο του Αργοστολίου όπου το καρστικό πεδίο του, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης διοχετεύει στο βυθό του κόλπου, ποτάμια από καθαρό και πλούσια οξυγονωμένο κρυστάλλινο νερό. Ο κόλπος του Αργοστολίου ήταν φημισμένος για τα ολιγοτροφικά κρυστάλλινα γαλάζια νερά του που δημιουργούσαν μια μοναδική διαφάνεια στο βυθό και μεγάλη βιοποικιλότητα. Η διαφάνεια των νερών επέτρεπαν την αλιεία με καμάκι σε βάθος > 20μ. Ήταν ένας ολιγοτροφικός παράδεισος γεμάτος πολύτιμα αλιεύματα όπως σπάνια όστρακα: πίνες, πετροσωλήνες, αχιβάδες, αλλά και πρώτης κατηγορίας ψάρια: σφυρίδες, συναγρίδες, λιθρίνια, κ.λπ. Ένας αστείρευτος πλούτος που έθρεφε για αιώνες τις δεκάδες χιλιάδες κατοίκους και στήριξε τις πολυμελείς οικογένειες τους στην περιοχή. Στις δύο άκρες του δημιουργούνται δύο υγροβιότοποι, ο Κούταβος και το πανέμορφο άλλοτε Λειβάδι ενδιαίτημα για χέλια, θέση ωοτοκίας θαλάσσιων ειδών και πτηνών και πολύτιμο μέρος για την ανάπτυξη των νεαρών ιχθυδίων. Οι δύο υγροβιότοποι όπως και ο κόλπος έχουν πια υποβαθμιστεί οικολογικά και αισθητικά…
Παλιότερα για τα νερά της Κεφ/νιας ο Ζ. Λορεντζάτος έγραφε: [«Τίποτα δεν μπορεί να περιγράψει την άμμο αυτή, το κάθε σπυρί της. Έπρεπε να την είχες πατήσει και να σου είχε δοθεί η χάρη, … σαν αποτραβιέται ο κόσμος, να λουστείς στο γεράνιο νερό το αχάραχτο που την κατοικεί και τη μουσκεύει νύχτα μέρα, για να καταλάβεις άκοπα το μέτρο μιας τέτοιας δωρεάς (…)
Το νερό στα μέρη εκείνα ήταν ένα νερό κάτασπρο που ασημόπαιζε στο φως και όπου κολυμπώντας έβλεπες κάτω στον πάτο τον ίσκιο σου να σαλεύει στην άμμο τη μαργαριταρένια, που απλωνόταν καλοστρωμένη, σκαλοπάτια σκαλοπάτια, και γεμάτη μεριές μεριές από τρύπες, άλλες μικρές, άλλες μεγαλύτερες, χίλιω λογιώ, που οδηγούσαν ποιος ξέρει σε ποιες κατοικίες απόκρυφες, κοινοβιακές, και ιδιόρρυθμες, όπως τα μοναστήρια. ]
- Κοινή Αλιευτική Πολιτική
Επιδότηση υδατοκαλλιεργειών και επιδότηση για την απόσυρση του αλιευτικού στόλου ήταν οι μεγάλοι πυλώνες της Ευρωπαϊκής κοινής αλιευτικής πολιτικής [ΚΑΠ]. Δύο τερατώδη πολιτικά εργαλεία που έκαναν πλούσιους πολλούς μεσάζοντες, μελετητές, «παράγοντες» και δημόσιους υπάλληλους. Εργαλεία που μεθοδικά και σε κλίμα λαϊκής ευφορίας υποβάθμισαν και απαξίωσαν τον αλιευτικό τομέα με τρία μέσα.
1. Τη χρηματοδότηση επιλεγμένων ατόμων ή συνεταιρισμών, με κανόνες που ήταν συχνά ενάντια στην κοινή πρακτική και ηθική των τοπικών κοινωνιών.
2. Τα νέα υπερεθνικά εργαλεία επιβολής πολιτικής (Κανονισμοί, Οδηγίες της Ευρ. Επιτροπής και αποφάσεις Ευρ. Δικαστηρίου) χωρίς κοινωνική συναίνεση και ευαισθησία.
3. Την επιβολή της αδιαφάνειας, της ολιγαρχικής αντίληψης και του εύκολου πλουτισμού στο όνομα της ανάπτυξης, διαβρώνοντας έτι περαιτέρω την προβληματική διοίκηση και ηγεσία.
Τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα επέφεραν μια γρήγορη μεταβολή στα μέσα και την οργάνωση της παραγωγής, διέλυσαν εδραιωμένες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ισορροπίες, και περιφρόνησαν την βούληση και το μέλλον της κοινωνίας των περιοχών εφαρμογής των προγραμμάτων. Το δόγμα της ΚΑΠ ήταν το δόγμα του «Σοκ και Δέος» για τον πρωτογενή τομέα, με συνέπεια η πλεονάζουσα παραγωγή και οι αθρόες εισαγωγές να οδηγήσουν στην απαξίωση του
.
Σχόλια